مشاغل نیز مانند تمامی ابعاد زندگی انسان مدرن دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده‌اند که برخی از آن‌ها مورد استقبال قرارگرفته و فراگیرشدند. دورکاری نیز از جمله همین تغییرات است که حق انتخاب و انعطاف بیشتری را در اختیار ما قرارداده و مزایای بسیاری را با خود به همراه دارد. اما برای انتخاب هر نوع تغییری در سبک زندگی مدرن در ابتدا باید به کسب آگاهی و کنجکاوی در مورد آن پرداخت.
تصمیم‌گیری صحیح در مورد انتخاب دورکاری هم نیازمند تحقیق، کنجکاوی و پاسخ دادن به سوالاتی مهم است، مثلا اینکه قرارداد دورکاری چیست؟ یا چند نوع دارد؟ با پاسخ به این سوالات کلیدی، می‌توان تصمیمی آگاهانه و متناسب با شرایط فردی گرفت و از مزایای این شیوه نوین کاری بهره‌مند شد. پس اگر شما هم علاقمندید تا با این سبک کاری آشنا شوید تا انتهای یادداشت با ما همراه باشید.
قرارداد دورکاری چیست؟
قبل از پاسخ به این سوال باید بدانیم دورکاری چیست؟ در جوابی ساده و کوتاه باید گفت، هر نوع کاری که خارج و دور از فضای سازمان، شرکت و محل‌کار انجام شود به معنای دورکاری است. در این شیوه کاری، شما می‌توانید وظایف شغلی خود را از خانه، کافی‌شاپ، فضای کار اشتراکی یا هر مکان دیگری که به اینترنت و تجهیزات لازم دسترسی داشته باشید، انجام دهید. دورکاری به معنای انعطاف‌پذیری بیشتر در زمان و مکان کار است و به شما اجازه می‌دهد تا تعادل بهتری بین زندگی شخصی و کاری خود برقرار کنید.
این روش کاری، با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و افزایش دسترسی به اینترنت پرسرعت، به شکل چشمگیری گسترش یافته و به یک گزینه جذاب برای بسیاری از کارمندان و کارفرمایان تبدیل شده است. در تعریف دقیق‌تر، دورکاری یک نوع سازماندهی کار است که در آن، کارکنان بدون حضور فیزیکی در محل کار، با استفاده از ابزارهای ارتباطی مانند اینترنت، تلفن، ایمیل و نرم‌افزارهای مختلف، با همکاران و کارفرمایان خود در ارتباط هستند و وظایف خود را انجام می‌دهند.
قرارداد دورکاری
قرارداد دورکاری، توافقنامه‌ای قانونی بین کارفرما و کارمند است که شرایط انجام کار در مکانی غیر از محل کار حضوری را تعیین می‌کند. این قرارداد، چارچوب و مواردی مشخص برای همکاری از راه دور را فراهم می‌سازد؛ از جمله این موارد در قرارداد دورکاری چیست؟
- ساعات کاری
- نحوه ارتباط
- گزارش‌دهی
- وظایف و مسئولیت‌ها
- حقوق و مزایا
- تجهیزات مورد نیاز
- نحوه ارزیابی عملکرد
- و…
قرارداد همکاری دورکاری، با تعیین دقیق حقوق و تعهدات طرفین، ابهامات مربوط به کار از راه دور را کاهش داده و رابطه‌ای دقیق و درست بین کارفرما و کارمند ایجاد می‌کند. این قرارداد باید مطابق با قوانین کار کشور تنظیم شود و حقوق و مزایای قانونی کارمند را تضمین کند، هرچند که محل انجام کار متفاوت است.
قوانین دورکاری
در ادامه مطلب قرارداد دورکاری، باید به قوانین آن پرداخت. مطابق با قوانین وزارت کار، قرارداد دورکاری باید شامل موارد مشخصی باشد (مواردی که در بخش قبل به آن‌ها اشاره کردیم) تا حقوق طرفین به درستی حفظ شود و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری گردد.
قانون کار در خصوص دورکاری، اولویت استخدام افراد خاصی را برای این نوع کار مشخص کرده است. طبق این قانون، در صورت وجود شرایط مساوی بین متقاضیان، اولویت با افراد معلول، زنان باردار و مادرانی که فرزند زیر ۶ سال دارند، خواهد بود. همچنین، حداقل زمان دورکاری ۶ ماه تعیین شده و ساعات کاری نیز توسط کارگروه اجرایی مشخص می‌شود که این موضوع نیز باید در قرارداد ذکر شود. در نهایت، توجه به این نکات قانونی و درج دقیق آن‌ها در قرارداد دورکاری، به ایجاد یک رابطه کاری شفاف و قانونی کمک می‌کند و از حقوق طرفین قرارداد محافظت می‌کند. بنابراین، توصیه می‌شود قبل از تنظیم قرارداد دورکاری، حتماً با یک متخصص حقوقی مشورت شود تا از رعایت تمامی جوانب قانونی اطمینان حاصل شود.
انواع قرارداد دورکاری
در این بخش از مطلب قرارداد دورکاری چیست به سراغ انواع آن می‌رویم. انواع قرارداد دورکاری به نحوه تنظیم و شرایط قرارداد همکاری دورکاری بین کارفرما و کارمند دورکار بستگی دارد.
قرارداد دورکاری تمام وقت
در قرارداد دورکاری تمام وقت، کارمند متعهد می‌شود تمام ساعات کاری تعریف شده توسط کارفرما را به انجام وظایف محوله اختصاص دهد، با این تفاوت که این وظایف را از راه دور و در مکانی دیگر (مانند منزل، فضای کار اشتراکی و …) انجام می‌دهد. این نوع قرارداد از نظر میزان ساعات کاری و تعهدات، مشابه قراردادهای تمام وقت حضوری است؛ یعنی کارمند موظف است طبق برنامه زمانی مشخص (مثلاً ۸ ساعت در روز و ۵ روز در هفته) در دسترس باشد و وظایف خود را انجام دهد، اما نیازی به حضور فیزیکی در محل کار ندارد.
قرارداد دورکاری موقت
دومین مورد از انواع این نوع قراردادها، قرارداد دورکاری موقت است. این نوع از قرارداد دورکاری مانند یک سفر کوتاه و هدفمند در دنیای کار از راه دور است. در این نوع قرارداد، کارفرما و کارمند برای انجام وظایفی مشخص در بازه‌ای زمانی محدود به توافق می‌رسند. ویژگی برجسته این نوع قرارداد، محدودیت زمانی آن است؛ یعنی از ابتدا مشخص می‌شود که همکاری تا چه تاریخی ادامه خواهد داشت و پس از آن، قرارداد به پایان می‌رسد. این ویژگی، انعطاف‌پذیری بالایی را برای هر دو طرف فراهم می‌کند؛ کارفرما می‌تواند برای پروژه‌های کوتاه مدت یا نیازهای موقتی خود از این نوع قرارداد استفاده کند و کارمند نیز می‌تواند بدون تعهد بلندمدت، در پروژه‌های مختلف شرکت کند.
قرارداد دورکاری معین
قرارداد دورکاری معین، نوعی از قرارداد دورکاری است که برای انجام کاری مشخص و در بازه زمانی معین بین کارفرما و کارمند منعقد می‌شود. ویژگی بارز این قرارداد، تمرکز بر روی انجام یک پروژه یا وظیفه خاص است و با اتمام آن پروژه یا پایان بازه زمانی تعیین شده، قرارداد نیز به خودی خود خاتمه می‌یابد. در این نوع قرارداد، برخلاف قرارداد دورکاری تمام وقت یا دائمی، تعهد به حضور تمام وقت یا ادامه همکاری بلندمدت وجود ندارد، بلکه هدف انجام وظیفه‌ای مشخص در مدت زمانی معلوم است.
قرارداد دورکاری دائم
این نوع قرارداد، تعهدی بلندمدت و بدون محدودیت زمانی برای دورکاری ایجاد می‌کند. تصور کنید کارمندی در خانه‌اش با استفاده از نرم‌افزار پشتیبانی آنلاین به طور مداوم با همکاران و مدیران خود در ارتباط است، وظایفش را انجام می‌دهد و در جلسات مجازی شرکت می‌کند، درست مثل زمانی که در محل کار حضور دارد، با این تفاوت که دیگر نیازی به رفت‌وآمد و حضور فیزیکی ندارد. قرارداد دورکاری دائم، این امکان را فراهم می‌کند که این ارتباط و همکاری به صورت پیوسته و بدون نگرانی از اتمام قرارداد ادامه داشته باشد. این نوع قرارداد، مشابه استخدام دائمی در محیط کار سنتی است و کارمند از تمامی حقوق، مزایا و امنیت شغلی یک کارمند دائمی برخوردار خواهد بود.
قرارداد دورکاری کارآموزی
آخرین مورد از انواع قراردادها، فرصتی طلایی برای ورود به دنیای حرفه‌ای این شیوه شغلی است. در این نوع قرارداد، فرد به عنوان کارآموز و به صورت موقت، در یک شرکت یا سازمان مشغول به کار می‌شود، اما نه در محیط اداری با حضور فیزیکی، بلکه از راه دور و معمولاً به صورت آنلاین این نمونه قرارداد دورکاری انجام می‌شود. ویژگی اصلی این قرارداد، تمرکز بر یادگیری و کسب تجربه است. این نوع قرارداد معمولاً برای مدت زمان محدودی (مثلاً چند ماه) منعقد می‌شود و می‌تواند به صورت تمام وقت یا پاره وقت باشد.
حقوق و مزایای قرارداد کار دورکاری
در ادامه و برای تکمیل پاسخ سوال قرارداد دورکاری چیست، باید از حقوق و مزایای آن مطلع شویم. محاسبه و پرداخت حقوق و مزایای کارمندان در قراردادهای دورکاری، بسته به قوانین کار هر کشور و توافقات بین کارفرما و کارمند، می‌تواند متفاوت باشد. در ایران، طبق قانون کار، کارمندان دورکار نیز از حقوق و مزایای قانونی مشابه کارمندان حضوری برخوردارند؛ که عبارت‌اند از:
- حقوق پایه (بر اساس میزان کار انجام شده یا ساعات کاری)
- حق بیمه (شامل بیمه تامین اجتماعی و سایر بیمه‌های مرتبط)
- حق اولاد
- حق مسکن
- سایر مزایای قانونی
علاوه بر موارد گفته شده، طبق آیین‌نامه دورکاری، کارفرما موظف است حداقل ۵ درصد از حقوق کارمند دورکار را به عنوان «کمک‌هزینه جانبی» برای جبران هزینه‌های مربوط به تجهیزات، اینترنت و سایر ملزومات کار در خانه، به او پرداخت کند.
جمع‌بندی
در پایان باید گفت این سبک شغلی و قرارداد مزایا و معایب خاص خودش را دارد و انتخابی بهتر یا بدتر در میان دیگر قراردادها نیست. این نوع قرارداد، چالش‌هایی مانند نیاز به خود مدیریتی بالا، احتمال احساس انزوا به دلیل کاهش تعاملات حضوری و مسائل مربوط به امنیت داده‌ها را نیز به همراه دارد که البته با استفاده از ابزارهای ارتباطی و گفتگوی آنلاین تا حد زیادی قابل جبران است. از سوی دیگر، با فراهم کردن امکان کار از راه دور و انعطاف‌پذیری بیشتر، مزایایی مانند صرفه‌جویی در زمان و هزینه رفت‌وآمد، تعادل بهتر بین کار و زندگی شخصی و دسترسی به فرصت‌های جهانی را فراهم می‌کند.
